Hoe kunnen we werknemers met chronische MSA ondersteunen vanuit een psychosociaal perspectief?

Update 05/10/2023

Hoewel vroegtijdig ingrijpen essentieel is om te voorkomen dat musculoskeletale aandoeningen (MSA) chronisch worden, moeten mensen met chronische aandoeningen worden ondersteund om weer aan het werk te gaan en te blijven. Naast de fysieke gevolgen kunnen ook psychosociale risicofactoren MSA verergeren en de terugkeer naar het werk belemmeren. Een succesvolle aanpak hiervan is van fundamenteel belang voor het creëren van veilige, gezonde en inclusieve werkplekken.

De persoonlijke impact van chronische MSA

Chronische aandoeningen van het bewegingsapparaat zijn langdurige aandoeningen die de spieren, botten, gewrichten, pezen en de verbindende weefsels aantasten. Het kan gaan om artritis, jicht en osteoporose, maar ook om aandoeningen zonder precieze oorzaak (bijvoorbeeld rug- of schouderpijn). 

Deze problemen beperken vaak de taken en activiteiten die een werknemer comfortabel kan uitvoeren. Het is belangrijk om ook Psychosociale factoren in ogenschouw te nemen, aangezien angst voor pijn of voor de toekomst en stress van grote invloed kunnen zijn op de beslissing om al dan niet terug aan het werk te gaan. Stress, bijvoorbeeld op het werk, kan zelf een pijnreactie uitlokken. Met de juiste ondersteuning kunnen werknemers echter worden gemotiveerd om terug te keren en aan het werk te blijven.

Kernbeginselen voor de aanpak van chronische aandoeningen op het werk

Het uitgangspunt is steeds dat de werknemer zich gewaardeerd hoort te voelen en dat de organisatie zich inzet om mensen te ondersteunen om aan het werk te blijven. Een cultuur van open communicatie en luisteren, met de nodige kanalen om dit te faciliteren, is ook van fundamenteel belang. Dit zal de angst van de werknemer om ondanks zijn of haar aandoening aan de slag te gaan, helpen verminderen. Werkgevers moeten zich er verder van bewust zijn dat zij de gezondheids- en veiligheidsvoorschriften en de wetgeving inzake gelijke behandeling moeten naleven. 

Een individuele, holistische risicobeoordeling moet worden gebruikt om zowel ergonomische als psychosociale risicofactoren vast te stellen. Deze risicofactoren moeten worden aangepakt als onderdeel van het re-integratieplan. Oplossingen om zowel fysieke als psychosociale risicofactoren aan te pakken zijn vaak eenvoudig en goedkoop. Meestal is een combinatie van maatregelen nodig. Zo kan ergonomische apparatuur, in combinatie met een geleidelijke terugkeer naar het werk, flexibel werken en de mogelijkheid om waar nodig rustpauzes te nemen, ertoe bijdragen dat de betrokken werknemer zich meer meester voelt van het proces. 

Psychosociale ondersteuning is essentieel voor een succesvolle terugkeer naar het werk, en het is belangrijk dat de leidinggevende, de HR-afdeling en collega's de inspanningen ter ondersteuning van de werknemer coördineren. Verder kunnen interventies in de gezondheidszorg en andere externe ondersteuning bestaan uit pijnbestrijding en werkgerichte begeleiding en therapie. Hiervoor kan verlof nodig zijn.

Gevalsstudie: terugkeer als schoonmaakster in een ziekenhuis

De afgelopen jaren klaagde een schoonmaakster van een ziekenhuis over aanhoudende lage rugpijn en nam ze korte periodes van ziekteverlof op, waarbij ze pijnbehandeling en fysiotherapie kreeg. Vervolgens dwong een hernia haar om bijna twee maanden niet te werken. Gelukkig had het ziekenhuis een gezondheidsbeleid dat voorzag in terugkeer naar het werk. Dit proces begon vanaf de eerste dag van haar ziekteverlof, waarbij de leidinggevende ondersteunend contact onderhield. Samen met een lid van het re-integratieteam, een VGW-deskundige en een bedrijfsarts werden de nodige aanpassingen aangebracht aan de taken en de uitrusting van de werknemer, om haar revalidatie te ondersteunen.

Open communicatie bleek essentieel, omdat aan het licht kwam dat de werkneemster vanwege financiële problemen extra diensten had gedraaid, wat leidde tot het ontstaan van de MSA. Een maatschappelijk werker werd ingeschakeld om haar persoonlijke economische situatie aan te pakken. Dankzij al deze veranderingen slaagde de werkneemster erin weer aan het werk te gaan en te blijven, en behield de afdeling een ervaren werknemer. 

Door de psychosociale risicofactoren samen met de fysieke risicofactoren in aanmerking te nemen, kunnen werkgevers de nodige redelijke aanpassingen doen om een succesvolle terugkeer naar het werk te vergemakkelijken. Hierdoor kunnen zij hun productiviteit en efficiëntie bewaken. Voor de werknemer gaat doorwerken gepaard met een betere fysieke gezondheid en psychologisch welzijn. Dit is bijzonder belangrijk aangezien de Europese bevolking vergrijst en het aantal mensen met chronische aandoeningen aan het bewegingsapparaat toeneemt.

Meer info

(Bron: ‘Healthy Workplaces Campaign News’ – oktober 2022: “How can we support workers with chronic MSDs from a psychosocial perspective?”)