Resultaten van de campagne “Bescherming van werknemers in de sierteelt”

Update 10/11/2022

Op 14 maart 2019 werden op het proefcentrum voor de sierteelt (PCS) in Destelbergen de resultaten toegelicht van de campagne in de sierteelt van de regionale directie Oost-Vlaanderen van de arbeidsinspectie Toezicht op het welzijn op het werk (TWW).

De avond kon op behoorlijk wat interesse rekenen vanuit verschillende hoeken. Vertegenwoordigers van de vakorganisaties Mark Wulfrancke van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) en Pieter Van Oost van de beroepsvereniging voor de Vlaamse sierteelt en groenvoorziening AVBS gaven een korte toelichting, waarna de inspectie uitgebreid duiding gaf over de gevoerde campagne.

De avond werd afgesloten met een vragenronde voor het panel waarbij heel wat zaken werden vastgesteld en/of verhelderd. Men kon hieruit vaststellen dat er nog werk op de plank ligt voor alle betrokken actoren op verschillende niveaus.

De presentatie kan worden gedownload via de evenementenwebsite van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid): Studieavond voor de sierteelt: Toelichting inspectiecampagne Toezicht op het Welzijn op het Werk.

Enkele maanden later is er over deze campagne op de website van AVBS, de beroepsvereniging voor de Vlaamse sierteelt en groenvoorziening, een artikel hierover verschenen.

Risicovelden van de sierteelt en de land- en tuinbouw

De sector van de sierteelt of globaal de tuinbouwsector kent redelijk wat welzijnsrisico’s, waaronder de ergonomische risico’s, het gebruik van gevaarlijke stoffen, de inzet van seizoenarbeiders die de lokale taal niet machtig zijn en de machinerisico’s. Op de website van AVBS is er een webpagina arbeidsveiligheid op mijn sierteeltbedrijf.

Dit dossier met een overzicht van de globale risico’s is beschikbaar op de website van de Belgische Federatie van de Toeleveranciers van machines, gebouwen en uitrustingen en aanverwante diensten voor de Landbouw en voor de Groenvoorzieningen (Fedagrim): Dossier Arbeidsveiligheid eerst, altijd en overal (PDF, 2,09 MB).

Een goed overzicht in het Engels over de risico’s in de sierteelt staat op de website ‘ILO Encyclopaedia of Occupational Health & Safety’ van de Internationale Arbeidsorganisatie: Floriculture. Men heeft ook een goed overzicht in het Engels van de risico’s in de groene sectoren in deze webpagina op de website van de “Occupational Safety and Health Administration” (OSHA): Landscape and Horticultural Services.

De webpagina van de Canadese organisatie Worksafebc “greenhouse, nurseries and floriculture” geeft een goed globaal overzicht van de specifieke risico’s in deze sector. Het bevat tevens diverse publicaties.

Het aspect van de fysieke belasting wordt behandelt in dit document op de ‘WUR E-depot’ database van de Nederlandse universiteit van Wageningen: Fysieke belasting in de sierteeltketen – Eindrapportage (PDF, 4,49 MB).

Ook naar duurzaamheid toe worden door de sector inspanningen geleverd, zoals het zuinig en doordacht belichten. Meer info daarover in deze innovatiegids op de website van het Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen (PCG): Zuinig en doordacht belichten, natuurlijk!

In Nederland zijn er Arbocatalogi over o.a. Bloembollenteelt en -handel, Bloemendetailhandel, Bloemenveilingen en Boomteelt en vaste planten.

Op deze BeSWIC website staan er diverse berichten over risico’s in de land- en tuinbouwsector:

Voor parken en tuinen is er een OiRA tool ontwikkeld; meer info daarover in de rubriek ‘In de praktijk’: OiRA-tool Parken en tuinen. In 2022 werd ook de OiRA voor sierteelt gelanceerd.

Reglementaire bepalingen

De sector is onderhevig aan vele reglementaire bepalingen vanuit verschillende bevoegdheidsniveaus. We sommen er enkele op:

  • op federaal niveau:
    • de welzijnswet,
    • de sectorgidsen van het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV),
    • de fytolicentie;
  • op regionaal niveau:
    • milieubepalingen,
    • geïntegreerde gewasbescherming,
    • opleidingen omtrent de fytolicentie.

Omwille van deze verschillende bevoegdheidsniveaus worden soms bevoegdheidsconflicten ingeroepen. De decreetgever dient bij het uitoefenen van zijn bevoegdheden altijd de federale loyauteit in acht te nemen. Dit bewijzen volgende arresten:

Sectorfederaties ondersteunen de sector bij de kennis en implementatie van deze regelgeving. De Belgische Vereniging van de industrie van gewasbeschermingsmiddelen dat vanaf 12 mei 2022 Belplant heet (voorheen Phytofar) promoot het correct gebruik van deze producten. De inzameling van lege verpakkingen van gewasbeschermingsmiddelen gebeurt door AgriRecover.

Certificatie

Daarnaast zijn er ook vrijwillige kwaliteits- en productlabels in de sierteelt van toepassing.

Het Vlaams Milieuplan Sierteelt (VMS) begeleidt siertelers tot het behalen van het “More Profitable Sustainability” (MPS) certificaat die verschillende aspecten van duurzaamheid waarborgt.

Op de website van het PCS zijn documenten en studiedagen te vinden over certificatie en labels:

Op internationaal vlak is er de GLOBALG.A.P. Flowers & Ornamentals Standard.

Campagnes

In de land- en tuinbouw zijn er de laatste jaren door diverse regionale directies van de arbeidsinspectie TWW campagnes gevoerd, zoals de specifieke campagne rond plantmachines in West-Vlaanderen, de koelruimten met een zeer laag zuurstofgehalte (Ultra Low Oxygen cellen of ULO-cellen) in de fruitteelt in de provincie Limburg en nu de sierteelt in Oost-Vlaanderen.

De resultaten van de campagne bij 34 bedrijven en 1134 ULO-koelcellen werd in 2018 aan de sector toegelicht in deze presentatie.

De resultaten van de Nederlandse campagne in 2015 zijn beschikbaar op de ‘WUR E-depot’ database van de Nederlandse universiteit van Wageningen: Eerlijk, veilig en gezond werken in de agrarische en groene sector (PDF, 773 KB).

De sociale inlichtingen- en opsporingsdienst (SIOD) doet ook regelmatig flitscampagnes in de groene sectoren. Hiervoor heeft ze een checklist ontwikkeld. Die is beschikbaar op de website van de SIOD: Groene sectoren: checklist.

Convenant

Op 23 oktober 2015 sloten de Minister van Werk, de FOD Werkgelegenheid en diverse organisaties in de land- en tuinbouwsector een convenant inzake welzijn op het werk en arbeidsveiligheid in de land- en tuinbouw. Het heeft als doel de welzijnsinitiatieven op elkaar af te stemmen en te komen tot een gecoördineerde aanpak van de verbetering van de arbeidsveiligheid op het terrein. Meer info in dit blogartikel: Convenant welzijn op het werk in land- en tuinbouw.

Het convenant wordt ondersteund door Prevent Agri Vlaanderen en PreventAgri Wallonië: PreventAgri - Prévention et sécurité dans les Secteurs Verts.

Ook op de website van de Boerenbond komt arbeidsveiligheid aan bod: Arbeidsveiligheid en -gezondheid.

Landbouwmachines

Als arbeidsmiddel gebruikt men In de sector vaak landbouwmachines.

Fedagrim heeft 2 brochures over landbouwmachines ontwikkeld:

Wat betreft tractoren geeft het boek Tractor – Een geschiedenis een historisch overzicht van de tractor en zijn technologische evolutie; meer info daarover in dit bericht op de website van de KU Leuven: Geschiedenis van de tractor: van ronkende mastodont tot onbemande vloot.

Logistiek

Een goede logistiek bevat ook een belangrijke duurzaamheidscomponent. Volgende publicaties handelen over intern of extern vervoer: