Veilig omgaan met schuur- en slijpgereedschappen

De ‘Federation of European Producers of Abrasives’ (FEPA) heeft enkele veiligheidsaffiches van één bladzijde in meerdere talen gemaakt om te wijzen op de risico’s verbonden aan het slijpen en het schuren. De ‘Organisation for the Safety of Abrasives’ (OSA) biedt ook enkele documenten over het onderwerp.

Dit bericht geeft uitleg over enkele risico’s verbonden aan het slijpen en schuren, de 3 types doorslijpschijven, FEPA en OSA, en verwijst naar enkele normen en andere publicaties. Zandstralen komt in dit bericht niet aan bod.

Risico’s van schuur- en slijpmiddelen

Volgende gevaren kunnen optreden bij het gebruik van schurende en slijpende producten:

  • lichamelijk contact met het schurende product bij bedrijfssnelheid;
  • letsel als gevolg van productbreuk tijdens het gebruik;
  • slijpstof, vonken, dampen en stof die vrijkomen tijdens het slijpproces;
  • lawaai;
  • trillingen.

Daarom is het noodzakelijk de schuur- en slijpmiddelen correct te gebruiken:

  • Volg altijd de instructies van de leverancier van het schuurmiddel en de machineleverancier.
  • Zorg ervoor dat het schuurmiddel geschikt is voor het beoogde gebruik. Controleer alle schuurmiddelen op beschadigingen of defecten alvorens ze te monteren.
  • Volg de juiste procedures voor het hanteren en opslaan van schuurmiddelen.

Let wel op: de gemonteerde beveiligingskappen voor schuurgereedschappen zijn anders dan de beveiligingskappen voor doorslijpgereedschappen.

Daarnaast illustreert de website Stop-defeating.org het belang van het gebruik van beveiligingen en het niet omzeilen hiervan.

Ook slijpmolens of bandschuurmachines voor het manueel opschuren kunnen worden uitgerust met beveiligingskappen. Dit wordt geïllustreerd door volgend artikel, dat in Veiligheidsnieuws 202 van Prebes verscheen: Leren uit ongevallen: manueel opschuren van assen op een draaibank.

Een ander risicoveld is “kick back” of “terugslag”, die door een terugslagbeveiliging kan vermeden worden. Hierover zijn volgende artikels verschenen:

Terugslag kan ook voorkomen bij kettingzagen. Vandaar het belang van een goede opleiding. Dit onderwerp komt aan bod in volgend bericht op deze BeSWIC website: Het Europees kettingzaag certificaat: verplicht vanaf 1 september 2019 in bossen van de Vlaamse overheid.

Richtlijnen FEPA

FEPA heeft als missie het promoten van in Europa geproduceerde slijpmiddelen, het informeren van de leden over de evolutie van het regelgevend kader in Europa en wereldwijd, het ondersteunen van de producenten met een reeks technische, juridische en wetenschappelijke diensten, en het anticiperen op toekomstige uitdagingen in de slijpmiddelensector. Acht nationale organisaties en 200 bedrijven zijn lid.

De technische standaarden over slijpmiddelen en enkele veiligheidscodes zijn betalend. De richtlijnen van één bladzijde zijn vrij beschikbaar in meerdere talen en FEPA raadt alle eindgebruikers van schuurmiddelen ten zeerste aan deze veiligheidsinstructies te lezen om ongevallen en verwondingen te voorkomen. De richtlijnen zijn beschikbaar in het Engels en het Frans op de website van FEPA:

FEPA heeft bovendien een aparte website voor veiligheid opgericht, waar ook deze en andere informatie is te vinden: www.abrasivessafety.com.

Naast verwijzingen naar de hogervermelde richtlijnen van één bladzijne bevat deze website ook 6 video’s in het Engels: Tutorials to use safely abrasive products.

Ook de Amerikaanse sectorfederatie ‘Unified Abrasives Manufacturers Association’ (UAMA) heeft veiligheidsrichtlijnen en publicaties (in het Engels).

‘Organisation for the Safety of Abrasives’ (OSA)

Een andere sectororganisatie naast FEPA is OSA. OSA werd in 2000 in Duitsland opgericht met als doel het werken met snij- en slijpgereedschappen veiliger te maken. De organisatie telt ongeveer een 60-tal fabrikanten en oSa® is het symbool voor hoge veiligheid wereldwijd en een internationaal beschermd handelsmerk.

De organisatie heeft volgende publicaties gemaakt:

OSA heeft ook een FAQ gemaakt, die terug te vinden is in het Engels op de website van OSA: Frequently asked Questions - FAQ.

De website van OSA is beschikbaar in 6 talen, maar de publicaties zijn dat enkel in het Engels:

Er zijn 3 normen relevant voor dit soort type middelen, die terug te vinden zijn op de website van het Bureau voor Normalisatie (NBN):

Korrelgroottes, -maten en -aanduidingen verschillen naargelang het schuurmiddel:

  • F-korrelgrootte (of grofheid) voor gebonden schuurmiddelen;
  • P-korrelgrootte (of grofheid) voor gecoate slijpmiddelen;
  • voor superschuurmiddelen wordt de korrelaanduiding voorafgegaan door een "D" voor diamant en een "cBN" voor kubiek boornitride.

Meer info over de FEPA-korrelstandaard is (betalend) beschikbaar op de website van FEPA, in de rubriek Grains.

De Amerikaanse ‘Occupational Safety and Health Administration’ (OSHA) heeft met CFR 1926.303 specifieke regels over het gebruik van slijpgereedschap (“grinders”). In de codex zijn geen specifieke bepalingen terug te vinden in boek IV, titel 2, behalve algemene bepalingen voor alle arbeidsmiddelen.

Informatie op het etiket van de (slijp)schijf

Op de schijf, die op de schuurmachine of slijpmachine wordt gemonteerd, staat gestandaardiseerde informatie volgens één van de hogervermelde normen. Het gaat onder andere over:

  • de naam van de fabrikant;
  • het maximum toegelaten toerental en de gebruikssnelheid, met kleurcode (blauw: 50 m/s; geel: 60 m/s; rood: 80 m/s; groen: 100 m/s; blauw/geel: 125 m/s);
  • de houdbaarheidsdatum (jaar en kwartaal) op de metalen binnenring van de schijf;
  • het soort bindmiddel, de korrelgrootte van het slijpmiddel, de structuur en de hardheid (aan de hand van een code);
  • de afmeting van de slijpschijf;
  • het gebruik of de toepassing: staal, steen, aluminium, inox (vaak met kleurencode).

OSA heeft 2 overzichtelijke brochures gemaakt over deze markering:

Met de zoekfunctie “specification grinding wheels catalogue” kan u in de catalogus van de producenten zelf ook veel informatie vinden.

Ongevallen

Met deze toestellen komen een niet onbelangrijk aantal ongevallen voor. Hieronder vindt u enkele voorbeelden van ‘safety flashes’ (ofwel wetenschappelijke artikels) in het Engels en Frans die hierover zijn gemaakt:

Ook in de Rapex-database op de website van de Europese Commissie werden ongevallen met deze toestellen gemeld. Met de zoekfunctie “grinding” en/of met de zoekfunctie “meuleuse” vindt u enkele van deze meldingen.

Enkele andere publicaties

Ook andere organisaties hebben bericht over het onderwerp. Hieronder vindt u enkele voorbeelden.

In het Engels

In het Frans

In het Nederlands:

In het Duits:

Europa

In het verleden was er ook een Europese Prosafe campagne rond slijpschijven. Lees volgend document hierover op de website van Prosafe: Joint Action 2014 GPSD: Final Technical Report, Power Tools 1, Hand held electric angle- and straight grinders ( PDF, 1,35 MB).

Dit werd ook gemeld in volgend BeSWIC-bericht: Europese markttoezichtscampagne 2019 voor producten die vallen onder de algemene productveiligheidsrichtlijn.