ENETOSH en EU-OSHA roepen op tot gezamenlijke actie om de fysieke gezondheid in het onderwijs te bevorderen

01.08.2022
Op 23 juni 2022 organiseerden het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) en het ‘European Network Education and Training in Occupational Safety and Health’ (ENETOSH) samen een workshop met als titel “Strategies to promote good physical health in education”. De workshop bracht experten op het vlak van veiligheid en gezondheid op het werk (VGW), volksgezondheid en onderwijs samen.

Een samenhangende strategie is nodig om een goede integratie van fysieke activiteit in het schoolsysteem te verzekeren en zo de kennis over gezondheid en de preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) voor een toekomstige generatie van werknemers te bevorderen.

De prevalentie van MSA bij kinderen en jongeren

De eerste sessie van de workshop, met als titel “Musculoskeletal diseases – a problem for children and adolescents?”, verwees naar cijfers die tonen dat MSA voorkomt bij gemiddeld 30% van de 7- tot 26-jarigen, een cijfer dat toeneemt tot 36% bij studenten, stagiairs en jonge werknemers. Deze cijfers komen voort uit een onderzoek van Kerstin Schmidt en Paul Schmidt (BioMath GmbH), dat beschikbaar is in het Engels op de website van EU-OSHA: Aandoeningen aan het bewegingsapparaat bij kinderen en jongeren: prevalentie, risicofactoren, preventieve maatregelen.

Hoewel het onderzoek een aantal fysieke, psychosociale, socio-economische en omgevingsfactoren identificeert, is het door het huidig gebrek aan kwaliteitsstudies nog niet mogelijk om concrete conclusies te trekken over risicofactoren op MSA bij kinderen en jongeren. Verder onderzoek is dan ook nodig om de implementatie in gezondheidscampagnes te ondersteunen.

Interventies met een combinatie van verschillende acties zijn meer effectief gebleken dan wanneer men initiatieven met een enkele focus opzette. Het belang van vroege interventie werd tijdens de workshop benadrukt door Lorna Taylor, geconventioneerd pediatrisch kinesitherapeut. Zelfs onze eerst bewegingen als kind helpen om kracht, een goede houdingen en conditie te ontwikkelen. Baby’s en kinderen hebben een natuurlijke nieuwsgierigheid en verlangen om te bewegen. Hun voorzien van de kans om te spelen, hun grove motoriek te oefenen en risico’s te leren kennen, vormt niet enkel de sleutel tot de preventie van MSA, maar draagt ook bij aan alle aspecten van het leerproces en de hersenontwikkeling.

De integratie van gezondheid en fysieke activiteit in het onderwijs

De tweede sessie van de workshop richtte zich op de promotie van gezondheid als een integraal onderdeel van de ontwikkeling op school. Dr. Peter Paulus van de Leuphana Universiteit (Lüneburg, Duitsland) stelde tijdens deze sessie de ‘Schools for Health in Europe’ (SHE) voor. Dit netwerk van 38 landen vormt een waardevol platform voor samenwerkend leren. Dr. Paulus benoemde ook de nood aan een strategische verschuiving: het is nodig om scholen te ondersteunen in hun hoofdtaak van opleiden en leren. De ‘Good Healthy School Approach’, die momenteel in Duitstalige landen wordt toegepast, probeert de link tussen onderwijs en gezondheidspromotie te versterken en helpt zo scholen om betere scholen te worden.

Heinz Hundeloh, senior expert, beschreef vervolgens de 4 kernboodschappen en 6 principes om MSA-preventie succesvol in scholen te implementeren. De ideeën staan beschreven in volgend rapport: Betere scholen dankzij de bevordering van gezonde spieren en botten.

Hundeloh benadrukte de complexiteit van het schoolsysteem, waardoor iedere school een aanpak op maat nodig heeft. Professionals op het gebied van VGW mogen dan wel een lans breken voor een systeemverandering, dit doel kan enkel bereikt worden door doorgedreven samenwerking met de stakeholders op alle niveaus.

De preventie van MSA in scholen: kernboodschappen

Deelnemers aan de workshop kregen vervolgens de kans om in breakout-sessies na te denken over deze kernboodschappen en principes. Dit gaf hun de kans om hun eigen ervaring met het integreren van fysieke activiteit in de eigen school of instelling te bespreken met anderen. Enkele ideeën die hieruit voortvloeiden gingen over het belang van het opzetten van een goed monitoringssysteem, met bewijs van hoge kwaliteit om besluitmakers te overtuigen, en de implementatie van een systematische, collaboratieve benadering.

De sessie toonde ook aan hoe belangrijk het is om ‘goede praktijk’-voorbeelden te delen over het Europese netwerk heen, om een effectieve strategie te kunnen ontwikkelen.

‘Education for Sustainability’ (EfS)

De laatste sessie onderzocht hoe we het onderwijs kunnen herzien met het oog op de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties (VN). Arjen Wals van de Universiteit van Wageningen (Nederland) ging tijdens deze sessie na hoe een geïntegreerde en holistische benadering kan leiden tot meer ervaringsgericht en fysiek leren. Daarnaast kan een beter gebruik van de lokale omgeving mogelijkheden voor beweging bieden en emotionele of sociale kennis verbeteren tijdens dit proces.

Aan bod kwamen ook alternatieve studieprogramma’s, schoolontwerpen en mogelijkheden om studenten, leerkrachten en schoolverantwoordelijken aan te moedigen om het schoolethos te beïnvloeden.

De connectie tussen VGW en EfS werd verder uitgediept door Maria Klotz van de ‘Deutsche Gesetzliche Unfallversicherung’ (DGUV). Zij legde uit hoe een doorlichting van haar eigen instelling leidde tot het uitdenken van kwaliteitscriteria op het gebied van educatie voor duurzaamheid. Nadien waren er nog bijdragen van een expertenpanel en de deelnemers, waarbij concepten als “transdisciplinariteit”, “empowerment” en “participatie” als sleutelbegrippen naar boven kwamen, om mee te nemen om zowel EfS als VGW te integreren in educatie.

Scholen zijn bijzonder goed geplaatst om bij te dragen aan de vroege en langdurige preventie van MSA, als men in beschouwing neemt hoeveel jaren zij een positieve impact kunnen hebben op de veiligheid en gezondheid van studenten aan de hand van lichamelijke opvoeding en fysieke activiteit. Lees hierover meer in volgend blogbericht op deze BeSWIC website: Scholen in beweging: hoe een strategische aanpak ter bevordering van lichaamsbeweging MSA kan voorkomen.

Deze workshop toont het belang van opvolgen van mogelijkheden tot samenwerken, om zo een systeemverandering te bekomen.

Meer info

(Bron: Healthy Workplaces Campaign News – juli 2022: Call for joint action to promote physical health in education: ENETOSH and EU-OSHA workshop on MSD prevention)