Herbeleef de studiedag “Hormoonverstoorders: de gevolgen van blootstelling voor werknemers en hun nageslacht”

Op 5 mei 2022 organiseerde de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid) in samenwerking met de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (FOD Volksgezondheid) een studiedag rond hormoonverstoorders. Tijdens deze studiedag gingen enkele (medische) experts dieper op de mogelijke gezondheidseffecten van hormoonverstoorders, zowel voor werknemers als voor hun nageslacht.

Enkel experten bespraken de toxicologische karakteristieken van hormoonverstoorders en welke invloed dat dit kan hebben op de inschatting van blootstelling op de werkplaats.

Daarnaast werd kort de relevante wetgeving inzake welzijn op het werk overlopen. In het slotwoord van Minister van Werk en Economie Pierre-Yves Dermagne, die zich tijdens de studiedag liet vertegenwoordigen door zijn kabinetsmedewerker Hanne Sanders, uitte de minister zijn intentie om op korte termijn de wetgeving nog nauwer te doen aansluiten op de specifieke problematiek van hormoonverstoorders.

Tenslotte werd het nieuwe thema rond hormoonverstoorders op deze BeSWIC website voorgesteld, die kan dienen om werknemers en verschillende andere actoren in te lichten over blootstelling aan hormoonverstoorders in een werkcontext. Samen met het nieuwe thema werd een sensibiliseringsaffiche voorgesteld, die op de werkplek kan worden uitgehangen en beschikbaar is in de rubriek Thema’s > Gevaarlijke stoffen > Hormoonverstoorders > Sensibiliseringsmateriaal.

Sprekers en onderwerpen

De verschillende presentaties van de studiedag zijn beschikbaar in de rubriek Thema’s > Gevaarlijke stoffen > Hormoonverstoorders > Externe documentatie.

Hieronder volgt een overzicht van de sprekers en de onderwerpen die aan bod kwamen:

  • De studiedag werd ingeleid met een videoboodschap door Minister Petra De Sutter, Vice-eersteminister en minister van Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven, Telecommunicatie en Post, die het belang van het creëren van bewustzijn rond het thema benadrukte, en Minister Zakia Khattabi, Minister van Klimaat, Leefmilieu, Duurzame ontwikkeling en Green Deal, die kort sprak over het ontwerp-Nationaal Actieplan Hormoonverstoorders (NAPED), het belang van nationale en Europese regelgeving en de nood aan identificatie en vervanging van gevaarlijke stoffen.
  • Dr. Jean Paulius, huisarts en verantwoordelijke voor de cel leefmilieu van de Société Scientifique de Médecine Générale, verduidelijkte het gevaar van hormoonverstoorders voor de gezondheid. Hij benadrukte het belang van opleiding, de opsporing van gevaarlijke stoffen, de communicatie van het risico van blootstelling aan deze stoffen, en de (wettelijke) verplichtingen van belangrijke actoren zoals werkgevers en arbeidsartsen. In zijn presentatie kreeg het belang van de bescherming van het (ongeboren) kind een prominente plaats. Dr. Paulius eindigde met een opsomming van de belangrijkste zaken die ondernomen moeten worden:
    • het verbeteren van de opleiding voor dokters (via bijvoorbeeld e-learnings);
    • het sensibiliseren van beleidsmakers;
    • etikettering en inlichten van kwetsbare groepen;
    • het beschermen van zwangere vrouwen en het inlichten van koppels met een kinderwens;
    • nadenken over blootstelling op de werkvloer en daarbuiten.
  • Video-interview met Professor Dr. Laura Vandenberg van de universiteit van Massachusetts (Verenigde Staten) over de karakteristieken van hormoonverstoorders en de gevolgen voor regelgevende besluitvorming. Lees hierover volgend blogartikel op deze BeSWIC website: Hormoonverstoorders: interview met professor Laura Vandenberg.
  • Dr. Anne-Simone van de Universiteit van Luik ging tijdens haar presentatie dieper in op de impact van hormoonverstoorders op de gezondheid en ontwikkeling van kinderen en legde uit waarom kinderen in het bijzonder kwetsbaar zijn. Ze sprak over de moeilijkheid om veilige drempelwaarden te bepalen en haalde onder andere voorbeelden aan van studies rond de effecten van pesticides op kinderen.
  • Vervolgens verkende Dr. Tony Musu van het Europees vakbondsinstituut (ETUI) het arbeidsrisico van hormoonverstoorders. Dr. Musu benadrukte nogmaals het kritieke tijdsbestek van blootstelling bij kinderen en de relevante wetgeving zoals REACH en CLP (voor etikettering). Verder overliep hij een aantal categorieën van hormoonverstoorders en waar ze kunnen voorkomen: pesticides, medicatie, cosmetica, plastics, textiel, elektronica, … Tenslotte wees Dr. Musu op de enorme gezondheidskosten verbonden aan de blootstelling aan hormoonverstoorders en stelde hij een aantal prioriteiten voorop:
  • Tenslotte werden een aantal casestudies voorgesteld:
    • Case 1: Preventie van blootstelling aan hormoonverstoorders op de kraamafdeling van het ziekenhuis Ambroise Paré in BergenDr. Jean-François Simon, gynaecoloog:
      • Deze casestudy bekeek de manier waarop in het Ambroise Paré-ziekenhuis in Bergen een opleiding rond hormoonverstoorders werd opgezet, met modules voor verschillende afdelingen, criteria werden ingevoerd en gewoontes werden gewijzigd. De hoge participatie aan het project maakte volgens Dr. Simon de nood duidelijk.
    • Case 2: Gebruik van fluorhoudend blusschuim door de brandweerKris De Bruyn, Preventieadviseur Arbeidsveiligheid bij de brandweer Zone Antwerpen:
      • Deze casestudy zette de inspanningen van de brandweerzone Antwerpen om over te schakelen van blusschuim met gevaarlijke stoffen als PFOS naar veiliger stoffen in de kijker.
    • Case 3 (per video): Werken met reinigingsmiddelen in de sector van de dienstenchequeBéatrice Bolland, Kris Vanautgaerden en Christel Masset:
      • In deze video deelden Béatrice Bolland, vakbondsafgevaardigde voor ACV Voeding en Diensten binnen de sector van de dienstencheques en zelf werkzaam in deze sector, en Christel Masset, huishoudhulp in de dienstensector en opleidingsverantwoordelijke met expertise inzake werken met gevaarlijke producten hun ervaringen. Samen met Kris Vanautgaerden, nationaal secretaris en verantwoordelijk binnen ACV Voeding en Diensten voor de opvolging van de sector van de dienstencheques, stipuleerden zij in deze video de nood aan preventie en een duidelijke etikettering.
    • Case 4: Kennis van gevaarlijke producten: het voorbeeld van de kapperssectorMaxime Coopmans en Philippe Vigneron van de Algemene Centrale van het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV):
      • De sprekers onderscheidden in deze casestudy een aantal cruciale spelers en factoren bij de aanpak van hormoonverstoorders: de werknemer, de onderneming, (de opvolging van) de regelgeving, het gezondheidstoezicht en (de gaten in) de codex. Daarnaast werd er gewezen op het verhoogd risico voor kappers om een kanker te ontwikkelen en de kracht van lobbygroepen op het wetgevend proces.
  • Slotwoord door Minister Pierre-Yves Dermagne, Vice-eersteminister en minister van Economie en Werk.

Databanken

Hierboven werd reeds verwezen naar de Trade Union Priority List en de SIN-list. In 2020 lanceerde België samen met verschillende Europese landen een nieuwe website edlists.org over hormoonverstoorders in de Europese Unie. De website zal bedrijven en stakeholders informeren over stoffen die reeds als hormoonverstoorders zijn geïdentificeerd of die worden beoordeeld voor hormoonverstorende eigenschappen in de Europese Unie. Lees hierover volgend bericht op de website van de FOD Volksgezondheid: Europese website over hormoonverstorende stoffen.