Richtsnoeren voor het veilig beheer van gevaarlijke geneesmiddelen op het werk

05.05.2023
De Europese Commissie heeft, in samenwerking met belanghebbenden in de gezondheidszorg, een gids gepubliceerd om de blootstelling van werknemers aan gevaarlijke geneesmiddelen te verminderen. Deze leidraad biedt een overzicht van bestaande goede praktijken en praktische adviezen.

De gids is beschikbaar in het Engels op de website van de Europese Commissie: Commission publishes a new guidance for the safe management of hazardous medicinal products at work.

Dit artikel geeft een korte samenvatting van de inhoud van de leidraad en verwijst naar enkele BeSWIC-berichten over risico’s in de medische sector.

Over de leidraad

Belanghebbenden in de gezondheidszorg wijzen vaak op de noodzaak om personeel dat wordt blootgesteld aan gevaarlijke geneesmiddelen (in het Engels “hazardous medicinal products” (HMP)) beter te beschermen. Deze producten worden gebruikt voor de behandeling van een groot aantal medische aandoeningen, waaronder kanker, maar kunnen onbedoelde effecten veroorzaken bij andere mensen dan de patiënten zelf, zoals de werknemers die eraan worden blootgesteld.

Om tegemoet te komen aan de bezorgdheid van de belanghebbenden heeft de Commissie een concrete actie voorgesteld in lijn met het strategisch kader van de EU voor gezondheid en veiligheid op het werk 2021-2027 en volgend op het verschijnen van Richtlijn 2022/431/EU van het Europees Parlement en de Raad van 9 maart 2022 tot wijziging van Richtlijn 2004/37/EG betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan carcinogene of mutagene agentia op het werk.

De nieuwe gids is ontwikkeld om praktische voorbeelden te geven voor het verminderen van de blootstelling van werknemers aan gevaarlijke geneesmiddelen in alle fasen van de levenscyclus: productie, vervoer en opslag, bereiding, toediening aan menselijke patiënten en dierlijke patiënten en afvalbeheer.

De gids werd modulair opgevat. Zo definieert men 10 rollen van personen die in contact kunnen komen met deze producten. Met 4 kleurencodes wordt duidelijk gemaakt welke hoofdstukken of delen van hoofdstukken:

  • relevant zijn voor een bepaald type rol;
  • mogelijks relevant zijn voor een bepaald type rol;
  • van een bepaald type rol vragen om op de hoogte te zijn van de inhoud van een bepaalde sectie;
  • niet van toepassing zijn.

Daarnaast is de gids ook relevant voor experten op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk (VGW), opleidingsverantwoordelijken, ontwerpers van de werkplaats, aankoopverantwoordelijken en werknemersvertegenwoordigers.

De richtsnoeren (die niet bindend zijn) bieden een breed scala aan praktische adviezen die op een eenvoudige en lezersvriendelijke manier worden gepresenteerd door middel van afbeeldingen, foto's en speciale opleidingsdocumenten.

De gids telt 15 hoofdstukken:

  • Inleiding
  • Identificatie van gevaarlijke geneesmiddelen
  • Een veilige werkomgeving creëren
  • Risicobeoordeling
  • Beoordeling van de blootstelling
  • Opleiding en training
  • Gezondheidsbeoordeling
  • Productie
  • Transport en opslag (behalve afval)
  • Voorbereiding
  • Toediening
  • diergeneeskundige praktijken
  • incidentenbeheer
  • schoonmaken, wassen en onderhoud
  • beheer van afval en afvalwater

Er vonden talrijke workshops, persoonlijke ontmoetingen en bezoeken in verschillende lidstaten plaats om de standpunten en de feedback van de belanghebbenden te verkrijgen. In België was het Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant betrokken. De gids werd gepubliceerd op de wereldwijde veiligheidsdag.

Meer info

Op deze BeSWIC-website verscheen volgend bericht over de nieuwe Europese richtlijn 2022/431/EU, enkele specifieke (technische) maatregelen om blootstelling te beperken, diverse documenten rond omgaan met cytostatica en antineoplastische agentia en de studiedag hierover op 25 maart 2022 in het federale parlement: Omgaan met cytostatica en antineoplastische agentia: enkele aanbevelingen.

In een volgend stadium werden 10 workshops gehouden rond 10 thema’s, die als input gediend hebben voor de hierboven vermelde gids. Meer informatie hierover in volgend BeSWIC-bericht: Omgaan met cytostatica en antineoplastische agentia: update.

Lees ook volgend bericht over gevaarlijke geneesmiddelen op deze BeSWIC-website: ETUI publiceert lijst van gevaarlijke geneesmiddelen.

Over de arbeidsomstandigheden van artsen-specialisten in opleiding verscheen op deze BESWIC volgend bericht: Arbeidsomstandigheden bij artsen-specialisten in opleiding.

Eind maart 2023 publiceerde de FOD Volksgezondheid een rapport over de kwaliteit van de stages van artsen-specialisten in opleiding in België. In mei 2023 start een taskforce die de aanbevelingen uit het rapport zal verfijnen en concretiseren zodat een actieplan kan worden opgesteld. Lees hierover volgend bericht op de website van de FOD Volksgezondheid: Taskforce kwaliteit van de stages van artsen-specialisten in opleiding.

Op de website van de FOD Volksgezondheid is in de rubriek Gezondheid nog veel meer informatie te vinden.

Op de website van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is ook een goed overzicht van de risico’s van de gezondheidssector te vinden: Occupational hazards in the health sector.

Relevante BeSWIC-berichten

De sector van de gezondheidszorg komt in aanraking met diverse gevaren en risico’s: musculoskeletale aandoeningen (MSA), agressie van derden, chemische en biologische agentia, ioniserende straling, nacht- en ploegenarbeid, prikongevallen, …

Over enkele van deze risicovelden verschenen volgende artikels op BeSWIC:

Tijdens de coronaperiode stond de sector onder zware druk, maar daardoor ook meer dan ooit in de kijker. Bestaande risico’s in de sector werden groter en andere nieuwe risico’s kwamen aan de oppervlakte in deze periode. Ook waren er discussies rond het verplichtend karakter van vaccinaties. Enkele voorbeelden van berichten die in deze periode verschenen:

Vermeldenswaardig zijn ook volgende publicaties uit de reeks Sobane:

Tenslotte kan men op deze BeSWIC-website via de sectortag Menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening verschillende parlementaire vragen terugvinden.